Hangi Malzeme ve Fiziksel Özellikteki Zihgir ? ( zingir şast okçu yüzüğü küştiban archery ring )

Zihgir zingir şast okçu yüzüğü küştiban archery ring

Okçulukta, ok ve yay dışında, kullanımı kolaylaştırmak ve güvenliği artırmak için bazı önemli yardımcı araçlar da kullanılmaktadır. Bu araçlardan şast veya zihgir ya da zehgir aynı zamanda değerli taşlarla süslenen bir takı olarak önemli donatılar arasında günümüze kadar gelmiştir. Bazı okçuların uğurlu kabul edip hiç çıkarmadıkları bilinmektedir. Bilinen tüm isimler ise Zihgir zingir şast okçu yüzüğü küştiban archery ring olarak sıralanabilir.

Zihgir, Zingir, Şast, Okçu Yüzüğü, Küştiban, Archery Ring Nedir?

Okçulukta kullanılan yardımcı araçlardan en önemlisi zihgirdir. Zihgir veya zingir, ok atışı sırasında parmak boğumunu yaralanmalardan korumak amacıyla sağ elin başparmağına takılan atış yüzüğüdür. Diğer adları, Osmanlıca zingir, zehgir veya şast olan yüzük, Arap kaynaklarında küştiban, İran kaynaklarında yüksük anlamına gelen engüştvane olarak da bilinmektedir. Şast Farsça’da 60 anlamına gelmektedir ve yüzük adını buradan almaktadır. Zihgir (şast), ok atarken işaret parmağının ilk boğumu, başparmak tırnağı üzerine konulur; parmakların bu şekli eski Arap parmak hesabında 60 sayısının karşılığıdır.

Zihgir, Zingir, Şast, Okçu Yüzüğü, Küştiban,

Archery Ring Ne İşe Yarar?

Zihgirin işlevi, yayın kirişine takılarak kirişin kolay çekilmesini sağlamak ve parmak dibini yaralanmalardan korumaktır.

Bazı kaynaklarda zihgirin kısa yayların çekilmesi için geliştirildiği belirtilmektedir. Asya ve Ortadoğu okçuluğunu Batılı okçuluk ekollerinden ayıran en önemli özellik, yay çilesinin başparmakla çekilip bırakılmasıdır. Bu tekniğe göre yay çilesi çekilirken el mandal olarak adlandırılan özel bir biçimde kapatılır. Oku gezledikten sonra çileyi başparmak boğumuna yerleştirerek, işaret parmağını başparmak tırnağı üzerine kapatmaya mandal denilmektedir. Mandalda veya çekiş ve atış sırasında çilenin kontrolü zihgirsiz olarak çok daha hassas yapılmaktadır. Ancak zihgirsiz atış yapmak parmakta yaralanmalara ve nasırlanmaya yol açmaktadır. Zihgir, parmağı çilenin baskısından korurken, atış balistiğine olumlu etki yapmaktadır.

Zihgir, Zingir, Şast, Okçu Yüzüğü, Küştiban,

Archery Ring Bölümleri Nelerdir?

Türk, Moğol, Kore, Pers, Bizans okçuluk geleneklerinde birbirinden kolay ayırt edilemeyecek kadar benzer yapıda zihgirler görülür. Yine de zihgirin yapısal özellikleri, kültüre ve muhtemelen atış tekniğine göre değişiklikler göstermektedir.

Zihgir zingir şast okçu yüzüğü küştiban archery ring

Zihgir; damak veya kaş, kulak ve eşik olmak üzere üç bölümden oluşmaktadır. Zihgirin parmak üzerine binen uzunca yerine damak veya kaş; iç tarafına yapıştırılan deri parçasına kulak; kiriş takılan iç kenarına ise eşik adı verilmektedir.

Zihgir, Zingir, Şast, Okçu Yüzüğü, Küştiban,

Archery Ring Fiziksel Özellikleri Nelerdir?

Atıcının parmağına uygun zihgir yapmak ise ustalık isteyen bir iştir. Zihgirin genişliği parmağa rahat bir şekilde girecek kadar olmalıdır. Dar olması parmağın boğulmasına, bol olması ise kirişin parmak boğumu ile eşik arasına sıkışık olmasına neden olmaktadır. Zihgir yapımının uzmanlık gerektirdiği okçu ve yaycı esnafın dışında kendilerine ait bir esnaf loncalarının bulunmasından da anlaşılmaktadır.

Zihgir yapımında halka şeklinde kesilen kösele, boynuz, kemik, fildişi gibi organik malzemelerin yanı sıra; yarı kıymetli taşlar, bakır ve gümüş gibi kıymetli ve kıymetsiz metaller de kullanılmıştır. Bronz zihgirler üzerinde genellikle kazıma, yarı kıymetli taş ve kıymetli metalden yapılmış zihgirler üzerinde kakma tekniğiyle yapılmış süslemelere rastlanır. Şir’i mahi denilen balığın dişinden, gergedan ve geyik boynuzundan yapılan zihgirler, iyi cila aldığı ve zamanla sararmadığı için daha yaygın olarak kullanılmaktaydı.

Maden ve taş olanlar dışında, hangi malzemeden yapılacak ise önce keser ile biçim verilir. Sonra kalın matkapla delinir ve ardından ince dişli eğe ile tesviyesi yapılır. Damak veya kaş denilen uzun kenarının kirişin üzerinden kayacağı dış yüzü yuvarlatılıp cilalanır. İç tarafı parmak memesi oturacak şekilde hafif oyulur. Oyuğun genişlik ve derinliği parmaktan mühür mumu ile alınan kalıba göre yapılır. Sonra damağın içi bir miktar daha oyularak, buraya balık tutkalı ile bir sahtiyan parçası yapıştırılır. Diğer ucu damağın üzerine doğru yatırılır. Zihgirlerde delik çapı ortalama 2 cm kadardır.

Boynuz çeşitli hayvanların iskeletlerine bağlı olarak derilerinin dışına çıkmış kemiktir. Yapısının işlenmeye müsait olması nedeniyle çok eski dönemlerden beri çalgı aletleri, süs eşyaları, ev eşyaları gibi çeşitli objelerin yapımında kullanılmıştır. Boynuz aynı zamanda Türk okçuluğunda, karma yay yapımında kullanılan doğal malzemelerin başında gelmektedir.

Zihgir, Zingir, Şast, Okçu Yüzüğü, Küştiban,

Archery Ring Nasıl Kullanılır?

Zihgir atış sırasında sağ elin başparmağına takılır. Zihgirin takılışı oku gezledikten sonra çileyi başparmak boğumuna yerleştirerek işaret parmağı başparmak tırnağı üzerine kapatmaya okçulukta mandal denilir.

Mandalda ve çekiş ile zihgir kullanmadan çilenin hassasiyet kontrolünü sağlamak daha olasıdır. Fakat sürekli olarak zihgirsiz ok atmak parmak boğumunda yaralanmaya ve nasırlaşmaya neden olur. Atıcının parmağına uygun zihgiri yapmak bir uzmanlık alanıdır. Bu işin ayrı bir uzmanlık gerektirdiğini okçu ve yaycı esnafın dışında, zihgir ustalarının kendi pirleri ve gedikleri olan bağımsız bir esnaf loncası bulunmasından anlaşılmaktadır. Zihgirin kullanımı ile ilgili olarak Mustafa Kani Bey’e ait Telhis-i Resailat-ı Rumat adlı Okçuluk Kitabında anlatıldığı üzere Vahid Efendi Risalesinde “sağ elin başparmağı üzerine salavat parmağını tırnak tarafından üçüncü boğumunu okun gezine getirip bağladıktan sonra küçük, yüzük ve orta parmaklar sıkıca yumulmalıdır. Şağa ve sola kaydırmadan şastı kulak hizasına yüze yakın şekilde getirmeli, yayın kirişini de kola ve göğse dokundurmamak gerekir” denilmiştir. Okun gezine getirip bağlanması. Zihgir deliğinin genişliği parmağa rahatça girecek şekilde tasarlanmalıdır. Dar oluşa parmağı boğar, geniş olursa yerinden kayar.